تاريخچه هندبال در جهان
🔴 پیدایش هندبال در جهان
گروهي «هندبال» را مثل ورزش هايي چون بوکس، کشتي و دوومیدانی از رشته هاي سنتي المپيک مي دانند. «هومر» شاعر و مورخ يوناني در اثر خود «اوديسه» از ورزش هندبال به نام «اورانيا» ياد کرده است. در مقبره اي مربوط به سال 600 ق. م در شهرک تاريخي «ديپلون» در نزديکی آتن، جملاتي درمورد توپ بازي با دست به چشم مي خورد. همچنین در کاوش هاي باستان شناسي در تمدن هاي اوليه که در کرانه هاي رود نيل انجام شده، نشان مي دهد بازي هاي توپي منحصراً با دست انجام می شد.
در قرن سيزدهم ميلادي اين بازي به نام «کچ بال» شهرت داشته و مسابقات آن بين شواليه ها متداول بوده اما به نظر مي رسد که اين بازي ها که با توپ و توسط دست انجام مي شده با هندبال کنوني متفاوت بوده است.
🔴 گسترش هندبال در جهان
بطور کلي در توسعه و تعميم هندبال بشکل کنوني سه کشور آلمان، دانمارک و چکسلواکي نقش مهمي داشته اند.
درکشور دانمارک آقاي «هولگرنيلسن» که يک معلم ورزش بود، هندبال ابتکاري خود را به جامعه معرفي کرد و در سال 1954 کشور دانمارک بخاطر توسعه اين رشته ورزشی، پنجاهمين سالگرد تشکيل فدراسيون «هندبال» خود را جشن گرفت.
در کشور آلمان يک معلم ورزش زن به نام «ماکس هايزر» در شهر برلين تيم هندبال دختران را تشکيل داد. دو سال بعد آقاي «دکتر کارل شلنز» هندبال ديگري را ابداع کرد و مقررات ويژه اي براي آن نوشت. او که در دانشسراي عالي تربيت بدني برلين تدريس مي کرد، هندبال ابداعي خود را به دانشجويان آموزش مي داد. دانشجويان وي پس از فراغت از تحصيل وسيله گسترش اين رشته را در آلمان و برخي از کشورهاي اروپائي فراهم کردند. اولين مسابقه بين المللي هندبال در شهر «هالسال» بين تيم هاي اتريش و آلمان برگزار شد که اتريش 3 بر صفر برنده شد.
همچنین درکشور چکسلواکي سابق يک بازي محلي به نام «هازنا» متداول بود که شبيه هندبال 11 نفره در آلمان بود.
🔴 تشکیل فدراسیون بین المللی هندبال
فدراسيون بين المللي هندبال در ماه اوت سال 1928 با حضور 11 کشور شامل آمريکا، کانادا، دانمارک، فنلاند، فرانسه، يونان، ايرلند، اتريش، سوئد، چکسلواکي سابق و آلمان در آمستردام تشکيل شد و سرانجام اولين بازي هاي بزرگ و رسمي هندبال در المپيک برلين 1936 در رشته هندبال 11 نفره مردان انجام شد که تيم هاي آلمان، اتريش و سوئيس اول تا سوم شدند.
همچنین در سال 1946 به دعوت برخي از کشورهاي اروپائي فدراسيون بين المللي هندبال یا «IHF» تأسيس شد.
🔴 تاریخچه تاسیس هندبال سالنی و ساحلی
در همان زماني که هندبال در زمين روباز انجام مي شد، در اروپاي شمالي به علت سردي هوا و نامساعد بودن شرايط جوي در بيشتر فصول سال، اين ورزش در سالن های سرپوشیده بازی می شد و همین امر امکان هر تحول و تغييري را در تکنيک ها و تاکتيک هاي هندبال بوجود آورد.
اين تغييرات و تحولات موجب پيدايش بازي جديدي به نام «هندبال سالني» شد. مدت ها هندبال سالني و هندبال در فضاي باز در بيشتر کشورهاي اروپايي متداول بود تا اينکه هندبال سالني جزو بازي هاي المپيک 1972 مونیخ قرار گرفت.
در اگوست سال 1993 نوزاد ديگر اين ورزش به نام «هندبال ساحلي»، کارایي و ويژگي هاي بيشتر اين ورزش را حتي در کنار ساحل و در ميان شن و ماسه نشان داد.
هندبال ساحلی در جزیره «ایزولادی پونزا» در ایتالیا در ژوئن سال 1992 تاسیس شد. ایده خلق چنین رشته ای توسط جیووانی باتارکی و فرانکو شیانوا ارائه شد و اولین تورنمنت هندبال ساحلی در دنیا در ماه جولای 1992 در ساحل آنتونیو در ایتالیا برگزار شد تا در نهایت در ماه می 1994 فدراسیون جهانی هندبال به صورت رسمی هندبال ساحلی به عنوان یکی از رشته های این فدراسیون معرفی کرد.
🔴 رشته های مختلف هندبال
هندبال که به «مادر ورزش هاي توپي» شهرت دارد، رشته های مختلفی دارد که از این قرار است:
* هندبال هفت نفره
* ميني هندبال
*هندبال نشسته
*هندبال با ويلچر
*هندبال ساحلي
🔴 تاريخچه هندبال درايران
هندبال سالني در ایران با تدريس دکتر علي محمد اميرتاش در سال 44 -1343 در دانشسراي عالي بصورت کلاسيک آغاز شد.
در اواخر سال 1347 و اوايل سال 1348 با تلاش و جديت دکتر علي محمد اميرتاش، تاسيس اين رشته در ورزش آموزشگاه ها توسط شوراي عالي تربيت بدني آموزشگاه ها در وزارت آموزش و پرورش به تصويب رسيد و آقاي جعفر گل بابائي به عنوان رياست فدراسيون هندبال آموزشگاه ها منصوب و آقاي دکتر اميرتاش به عنوان مشاور فني اين فدراسيون برگزيده شد.
در اسفند 1347 سه کلاس فشرده مربيگري و داوري جهت مربيان کشور تشکيل شد و اولين مسابقات آن در دهه اول تيرماه سال 1348 درتهران برگزار شد که تيم هاي تهران، اهواز، مشهد، اصفهان، شيراز و کرمان به ترتيب اول تا ششم شدند.
سال 1349 براي نخستين بار در مسابقات آموزشگاهي تيم هاي دختران دانش آموز شرکت کردند. همچنین اولين مسابقه خارجي تيم ايران از تيم منتخب آموزشگاه هاي تهران با تيم منتخب دانش آموزان کويت برگزار شد که نتيجه آن 14 بر 18 به نفع تيم کويت شد.
🔴 تاسیس فدراسیون هندبال ایران
فدراسيون هندبال درسال 1354 تأسيس شد و شخصي به نام مهندس هارون مهدوي بعنوان رئيس آن معرفي شد.
مسابقات هندبال قهرماني کشور از سال 1355 تا سال 1361 بطور مرتب برگزار شد اما برگزاری این رقابت ها به مدت دو سال یعنی درسال هاي 67 تا 69 متوقف شد تا اینکه برگزاری این مسابقات مجدد از سال 1370 از سر گرفته شد. همچنین مسابقات هندبال جوانان کشور در دسته مردان از سال 63 آغاز شد اما سال هاي 64 و 67 برگزار نشد. از سال 67 به بعد هم اين مسابقات بصورت جشنواره فرهنگي - ورزشي هندبال جوانان شهرها برگزار می شود.
با نگاهی به تاریخچه اولین مسابقات هندبال در رده های مختلف سنی می توان از برگزاری اولین مسابقات قهرماني کشور مردان درسال 1355 درمشهد، اولين مسابقات قهرماني زنان در سال 1370 در تهران، اولين دوره مسابقات دانشجويان پسر در سال 1367 در زاهدان و اولين دوره مسابقات هندبال ساحلي مردان در سال 1380 بندرعباس نام برد.
اولین تیم ملی ایران- سئول - 1986
اولین تیم دانشجویان
اولین تیم ملی جوانان
هندبال ساحلی هم از سال 1380 در ایران به صورت رسمی آغاز به فعالیت کرد و اولین دوره مسابقات «هندبال ساحلی» کشور در در سال 1380 در بندرعباس برگزار شد. سرعت پیشرفت و گسترش هندبال ساحلی در ایران تا جایی زیاد بود که در سال 1386 (2007) مسابقات هندبال ساحلی قهرمانی آسیا به میزبانی ایران در بندرعباس برگزار شد و تیم های پاکستان، ایران و ژاپن به ترتیب با کسب مقام های اول تا سوم سهمیه سومین دوره مسابقات جهانی 2008 اسپانیا را کسب کردند.
🔴 هندبال بانوان ایران
اولین دوره مسابقات هندبال قهرمانی بانوان ایران در سال ۱۳۵۴ در مشهد با شرکت ۶ تیم کرمانشاه، تبریز، تهران، خراسان، همدان و کرمان به صورت دوره‌ای برگزار شد و در پایان تیم تهران بدون شکست به مقام قهرمانی رسید و تیم‌های تبریز و خراسان به ترتیب دوم و سوم شدند.
هندبال بانوان پس از انقلاب اسلامی از سال ۱۳۷۰ مجدداً شروع به کار کرد که در اولین دوره مسابقات قهرمانی کشور تیم کهگیلویه و بویراحمد به مقام قهرمانی رسید.
تیم ملی بانوان هندبال ایران از سال ۲۰۰۸ به‌طور پیوسته در مسابقات قهرمانی آسیا شرکت کرد و در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۸ به بهترین مقام خود یعنی ششمی در آسیا دست یافت.
